SÖZCÜ ABD TEMSİLCİSİ SERDAR CEBE
Türkiye’nin 250 Boeing yolcu uçağı ve yeni F-16 paketine yönelik dev siparişi, Trump–Boeing iştirakinin son atağı olarak öne çıkıyor.
2017’de Air Force One pazarlığıyla başlayan bu bağ, Trump’ın ikinci devrinde dev savunma projeleri ve diplomatik pazarlıklarla daha da güçlendi.
Trump için Boeing, ‘Made in USA’ vitrini; Boeing içinse milyarlarca dolarlık kontrat ve Beyaz Saray’a giden sıcak bir sınır.
İlk devirden itibaren ikinci periyoda uzanan bir gökyüzü iştiraki diyebiliriz. Trump’la Boeing ortasındaki kıssa tek periyotluk bir başkanlık macerası olarak kalmıyor. 2017’den 2025 ve sonrası ikinci periyoda uzanan bir çıkar ve güç ittifakı aslında. Dev savunma ihalelerinden milletlerarası diplomasi üzerinden gelen milyarlarca dolarlık siparişlere kadar uzanan bağlantı…”
TRUMP BOEİNG’İ NEDEN BU KADAR PARLATIYOR?
Trump neden Boeing’i bu kadar parlatıyor sorusunun sorulmasına da neden oluyor.
Her iki devri kapsayan geniş bir karşılık yelpazesi var aslında. Birinci periyoduna baktığımızda 2017-2021 ortası çok gösterişli bir başlangıç yapmıştı Boeing kıssası.
Trump misyona gelir gelmez ‘Boeing’in yeni başkanlık uçağı maliyeti denetimden çıktı’ diyerek çıkış yapmıştı. Akabinde şirketin CEO’su ile pazarlık masasına oturup Airforce One’ı 3.9 milyar dolara bağladı. Bu atılım ‘Ben pazarlık ederim, ABD kazanır’ gösterisinin açılış penceresiydi desek palavra olmaz.
Suudi Arabistan’a 110 milyar dolarlık silah paketi sunuldu. Katar’a 12 milyar dolarlık F-15 satışı Kuveyt’e de Üstün Hornet ısrarı geldi Trump’ın. Trump yabancı başkanları ‘ABD uçağı al, dost kalalım’ iletisi ile sıkıştırıyor. Boeing’in böylelikle kasasını doldurmuş oluyor.
Boeing’in Washington’daki lobi gücü bu periyotta tavan yaptı. 2018’de 15 milyon doları aşan lobi harcaması yaptı. 2017 vergi reformunda elde edilen 1.1 milyar dolarlık vergi avantajı sağlandı şirkete. 20 milyar dolarlık pay geri alımı bunun ispatı olarak gösteriliyor.
Şirket Trump’ın yemin merasimine 1 milyon dolar bağışladı. Natürel bu siyasi dostluğu da pekiştirdi. Boeing ve Trump’ın münasebeti ikinci periyotta de devam ediyor.
Dev siparişler yeni tartışmaları da beraberinde getiriyor. 2025’te Beyaz Saray’a geri dönen ABD Başkanı Trump Boeing’le ilişkisini daha da ileri götürüyor.
ORTA DOĞU ATAĞI YAPTI
Orta Doğu atağı yaptı. Birleşik Arap Emirlikleri’nin ulusal hava yolu Etihad, Boeing 787 ve 777X’ten oluşan dev bir filo siparişi verdi. Trump bunu 200 milyar dolarlık ABD -BAE muahedesinin simgesi olarak herkese duyurmuştu.
TÜRKİYE İLE DEV PAZARLIK
Türkiye ile dev bir pazarlık yapılıyor. 25 Eylül’de Cumhurbaşkanı Erdoğan Washington’da olacak. Burada yapılacak görüşmede Türkiye’nin 250 adet Boeing yolcu uçağı siparişi ve yeni F-16 mutabakatı masada bulunuyor.
DİPLOMATİK KOZ
Trump yeniden Boeing’i diplomatik koz olarak kullanıyor diyebiliriz. Airforce One krizinden bahsedecek olursak yeni başkanlık uçağının teslimtı 2027 yılına sarktı. Trump gecikmelere öfkeli. Boeing ise tedarik zinciri meseleleriyle boğuşuyor. Yeni jenerasyon savaş uçağı da tekrar projeler ortasında.
ABD Hava Kuvvetleri 6. jenerasyon savaş uçağı projesi bu. F-47 için Boeing’i ana üretici seçti. Bu şirketin askeri havacılıkta elini güçlendirdi.
Gökyüzü her vakit mavi değil. Ticaret savaşları, Çin’deki pazarlık, riskler, Katar’ın Trump’a armağan etmeyi planladığı lüks Boeing 747-8 uçağı üzere etik tartışmalar şirketi ve Beyaz Saray’ı zorluyor diyebiliriz lakin Trump’ın çok umurunda olmadığını söyleyebiliriz.
Neden Boeing? Trump için Boeing ABD endüstrisinin canlı bir dekoru aslında. Devlet ihaleleri, ihracat siparişleri ve iş yaratıyoruz propagandası Trump için kıymetli. Seçmene, iş dünyasına ABD evvel iletisi veriyor.
Bir tarafta resmi olarak ilgisi yok lakin Trump’ın ABD içinde tanınan olması için bu mutabakatların değeri büyük. Boeing içinse Trump periyodu milyarlarca dolarlık kontrat ve Beyaz Saray’a açılan sıcak para manasına geliyor.
Trump için Boeing’i ‘Made in USA’ sloganın bir modülü haline getiriyor. Birinci devirde şov ve vergi muahedeleriyle başlayan alaka ikinci periyotta dev siparişler, gecikme krizi, diplomatik pazarlıklarla devam ediyor.
Boeing’in kasası dolarken Trump’ın da hem iç siyasette hem de global sahnede ABD’nin uçağı üzerinden kendi gücünü tescillemesi manasına geliyor.
