İsrail, Güney Kıbrıs’la 15 yılda kurduğu çok katmanlı alaka sayesinde Doğu Akdeniz’de hem askeri hem ekonomik olarak kalıcı varlık kazandı. Türkiye ile diplomatik alakalar sonlu seviyedeyken, Tel Aviv-Lefkoşa çizgisi güçlenmeye devam ediyor. Artık İsrail’in Doğu Akdeniz’de yalnızca çıkarı değil, neredeyse fiili bir üssü var.
1. ŞİRKETLEŞME: Ticari münasebet 2008’de kurulan “Kıbrıs-İsrail İş Konseyi” ile kurumsal yere oturdu. 2013’te 100’den fazla İsrailli şirket temsilcisi Lefkoşa’da yatırım görüşmeleri yaptı. Bugün adada faal 280’den fazla İsrail irtibatlı şirket var. Bilhassa finans, tarım teknolojileri yatırımları dikkat çekiyor. 30 İsrailli startup teknoloji şirketi Güney Kıbrıs’ta faaliyet gösteriyor.
2. GÜÇ VE DOĞALGAZ: İsrail’in Leviathan ve Tamar alanlarıyla başlattığı doğalgaz arama faaliyetleri, Güney Kıbrıs’ın Afrodit alanındaki rezervlerle birleşti. 2011’de başlayan ortak sondaj çalışmaları, bugün Kıbrıs etrafındaki toplam doğalgaz rezervini 30 trilyon metreküp düzeyine taşıdı. Gazın büyük kısmı sıvılaştırılmış biçimde Ürdün, Mısır ve AB pazarına ihraç ediliyor. Türkiye ise devre dışı bırakıldı.
3. SAVUNMA: Rum kesiti, İsrail’den İHA’lar, Tavor X95 keskin nişancı tüfekleri ve Negev makineli silahlar aldı. 2014’ten bu yana ortak askeri tatbikatlar düzenleniyor. Rumlar en son İsrail’den 150 km menzilli Barak MX Hava Savuma sistemi satın aldı. İsrail’in Ada’da daimi gözlemcileri bulunuyor.
4. BORU ÇİZGİLERİ: İsrail, Rum kesiti ve Yunanistan ortasında imzalanan 6 milyar Euro’luk yatırım ile Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Sınırı projesi sayesinde güç alanında Batı’yla direkt ilişki kurdu. 1900 km’lik çizgi tamamlandığında, yılda 10 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak. İsrail, Kıbrıs kıyılarında yeni sıvılaştırma terminalleri ve orta depolama limanları için fizibilite çalışmalarına başladı. GKRY’nin kıta sahanlığında 13 parsele yönelik arama lisansları var. 10’u şu anda etkin lisanslı. İsrail’in NewMed şirketi, Amerikan Chevron ve Shell ile birlikte Rumlar’a ilişkin Aphrodite alanında petrol arıyor.
5. EMLAK: Kıbrıs’ta 2020’de İsraillilere 2 bin 432 olan gayrimenkul satışı sayısı, 2022’de 4 bin 123’e yükseldi. Son beş yılda 10 bine yakın İsrailli, Rum bölümünde mülk sahibi oldu. Bilhassa kıyı bölgeleri İsrailli yatırımcıların denetimine geçti.
6. FİNANS: Kıbrıs, İsrailli yatırımcılar için Avrupa’ya açılan vergi dostu bir kapı haline geldi. 2021 sonunda Rum bankalarında İsrail merkezli fonların yönettiği varlık ölçüsü evvelki yıla nazaran yüzde 49 artarak 11.6 milyar Euro’ya ulaştı.
