Avustralya’daki Macquarie Üniversitesi öncülüğündeki grup, mayayı seçmelerinin nedeninin, iklim değişikliğine ve hastalıklara güçlü besin eserleri geliştirme potansiyelini göstermek olduğunu belirtti. Daha evvel bakteriler üzere daha kolay organizmalarda emsal muvaffakiyetler elde edilmişti, fakat bu çalışma daha karmaşık canlıların da sentetik olarak üretilebileceğini kanıtlayan bir unsur örneği oldu.
“Bu, sentetik biyolojide bir dönüm noktasıdır,” diyen Macquarie Üniversitesi’nden moleküler mikrobiyolog Sakkie Pretorius, araştırmanın uzun yıllardır bilim dünyasının üzerinde çalıştığı bir bulmacanın son modülü olduğunu tabir etti.
Bu gelişme, büsbütün yapay maya üretmenin mümkün olduğu manasına gelmese de, yaşayan maya hücrelerinin genetik olarak büsbütün yine kodlanabileceğini gösteriyor. Lakin bu sürecin rafine edilmesi ve ölçeklendirilmesi için daha fazla çalışma gerekiyor.
Bilim insanları, sentetik kromozomların kodlarını kusur ayıklama süreçlerinden geçirdi. Bilhassa 16. ve son sentetik maya kromozomu (SynXVI), fonksiyonel hale gelmeden evvel birçok test ve düzenleme sürecinden geçti.
Araştırmada, CRISPR üzere gen düzenleme araçları kullanılarak genetik kusurlar tespit edildi ve giderildi. Örneğin, bilim insanları mayanın daha yüksek sıcaklıklarda güç kaynağı olarak gliserol kullanmasını sağlamayı başardı. Bu tıp değişiklikler, mayanın çevresel dayanıklılığını artırmak için kullanılabilir.
Araştırmacılar ayrıyeten, genetik işaretleyicilerin genom içinde nereye yerleştirildiğinin kritik ehemmiyet taşıdığını keşfetti. Yanlış yerleştirme, hücre davranışını olumsuz etkileyebiliyor. Sentetik biyolog Hugh Goold, bu bulgunun gen düzenleme çalışmalarında dikkate alınması gerektiğini vurguladı.
Bu çalışma, yalnızca ziraî eserlerin genetiğini değiştirmekle sonlu değil. Sc2.0 projesi kapsamında elde edilen bulgular, ilaç üretimi ve sürdürülebilir materyaller geliştirme üzere alanlarda da kullanılabilir. Biyoteknolojinin geldiği bu nokta, genetik mühendisliğin kapsamını daha da genişletebilir.
Macquarie Üniversitesi’nden sentetik biyolog Briardo Llorente, “Sentetik maya genomu, biyolojiyi mühendislik yoluyla değiştirme yeteneğimizde dev bir sıçrama manasına geliyor. Bu muvaffakiyet, ilaç üretiminden yeni materyallerin geliştirilmesine kadar birçok alanda daha verimli ve sürdürülebilir biyoteknolojik süreçler yaratma potansiyeli sunuyor” dedi.
