Yeni bir araştırma, gün boyunca uzun müddet oturmanın beyin sıhhatine önemli ziyanlar verebileceğini ve idmanın bu ziyanı tek başına telafi edemeyeceğini ortaya koydu. Bilim insanları, hareketsiz hayat biçiminin bilhassa Alzheimer hastalığına karşı korunmada düşünüldüğü kadar suçsuz olmadığını vurguluyor.
Daha evvel yapılan çalışmalar, tertipli idmanın beyin sıhhati üzerindeki olumlu tesirlerini dayanaklar nitelikteydi. Lakin hakemli bilimsel mecmua Alzheimer’s & Dementia’da yayımlanan yeni bir araştırma, bu görüşe meydan okuyor. Araştırmacılara nazaran, sadece günlük idman yapmak kâfi değil; oturarak geçirilen mühletin de önemli biçimde azaltılması gerekiyor.
Çalışma kapsamında, 404 kişinin bir hafta boyunca fizikî aktivite seviyeleri takip edildi. İştirakçiler, 7 yıl boyunca sistemli olarak bilişsel testlere ve beyin taramalarına tabi tutuldu. Bu uzun vadeli müşahede, oturma müddeti ile beyin sıhhati ortasındaki bağlantıyı ortaya koymayı amaçladı.
Katılımcıların yüzde 87’si, haftalık en az 150 dakika orta yoğunlukta antrenman yaparak önerilen fizikî aktivite seviyesini karşılıyordu. Fakat buna karşın günün büyük kısmını oturarak geçiren şahısların bilişsel performansında daha bariz bir gerileme gözlendi.
Araştırma bilhassa hafıza ile bağlantılı beyin bölgesi olan hipokampusun, uzun müddet oturan bireylerde daha süratli küçüldüğünü ortaya koydu. Bu küçülme, beynin yaşlanma sürecini hızlandırabilecek bir tesir olarak bedellendiriliyor.
Pittsburgh Üniversitesi’nden nörolog ve çalışmanın ortak muharriri Marissa Gogniat, “Alzheimer hastalığı riskinizi azaltmak için yalnızca günde bir kere antrenman yapmak kâfi değil,” diyor. Ona nazaran, gün içerisinde antrenman yapılsa bile oturarak geçirilen müddetin kısaltılması, Alzheimer’a yakalanma riskini azaltmada çok daha değerli bir rol oynayabilir.
Araştırmada ayrıyeten Alzheimer’a genetik yatkınlığı olan şahısların, oturmanın ziyanlı tesirlerine daha açık olduğu görüldü. Bu bireylerin beyinlerinde, bilhassa hafıza ve karar verme üzere fonksiyonlarla ilgili bölgelerde daha fazla gri unsur kaybı tespit edildi. APOE-ε4 isimli genin taşıyıcısı olan bireylerin, oturmanın tesirini daha derin yaşadığı tabir edildi.
Araştırmacılar bu bulguların direkt bir neden-sonuç alakası kurmadığını fakat uzun müddet oturmanın yahut uzanmanın beyni daha süratli yaşlandırabileceğini gösterdiğini belirtiyor. Bu yüzden sadece spor yapmak değil, gün içindeki hareketsizlik müddetini kısaltmak da beyin sıhhati için kritik ehemmiyet taşıyor.
Çalışmanın öteki muharriri Angela Jefferson, bilhassa Alzheimer riski taşıyan yaşlı yetişkinler için bu araştırmanın uyarıcı nitelikte olduğunu söylüyor. Ona nazaran, oturmaya nizamlı aralıklarla orta vermek ve hareketli kalmak, ileri yaşlarda bilişsel sıhhati muhafazanın anahtarlarından biri olabilir.
