İKİNCİ BEYİN BAĞIRSAK -7-
Bağırsaklarımız karar mı veriyor?
Bilim dünyasında son 10 yılda yayımlanan çalışmalar bağırsakları “ikinci beyin” olarak değil, artık birincil karar verici sistem olarak tanımlamaya başladı.
Bağırsaktaki enterik hudut sistemi, yaklaşık 500 milyon nöron içeriyor. Bu sayı, omurilikteki toplam nöron sayısından fazla. Bağırsaklardaki bu hudut ağı, vagus hududu aracılığıyla beyne sinyal gönderiyor.
Ama bu irtibatın %90’ı bağırsaktan beyne, yalnızca % 10’u beyinden bağırsağa gerçek.
(Nature Reviews Neuroscience, 2021)
Travmalar evvel bağırsakta hissediliyor
Depresyon geçiren bireylerde iştahsızlık, kabızlık, şişkinlik üzere belirtiler yaygın. Hatta kimi durumlarda bu fizikî belirtiler, depresyon teşhisinden haftalar evvel ortaya çıkıyor.
Araştırmalar, çocukluk travmalarının bile bağırsak mikrobiyotasını kalıcı olarak etkilediğini gösteriyor. (Psychoneuroendocrinology, 2022)
Mikrobiyota yalnızca beyni değil, bağışıklık sistemini ve hormonları da etkiliyor.
Gelecekte bizi neler bekliyor?
1 – Kişiye özel mikrobiyom diyeti:
Her bireyin bağırsak florası kendine has. Gelecekte genetik ve mikrobiyom tahliline dayalı “kişisel menüler” geliştirilecek.
Bugün “zararlı” dediğimiz birtakım besinler, bir diğerinde yararlı olabilir.
2 – Akıllı besinler ve kapsül bakteriler:
FDA onaylı “canlı bakteri kapsülleri” birtakım hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlandı bile. Obezite, diyabet, depresyon ve alerji tedavisinde kullanılacak özel bakteri suşları yolda. (Cell Host & Microbe, 2023)
3 – Kişisel dışkı bankası:
Sağlıklı gençlik devrindeki dışkı örnekleri dondurularak saklanabilir. İleride disbiyoz gelişirse, kendi “temiz mikrobiyotamız” tekrar bedene verilebilir. Kimi ülkelerde dışkı bankacılığı başlamış durumda.
4 – Bakteriyel ilaçlar:
Gelecekte probiyotikler antibiyotiklerin yerini alabilir. Özel olarak geliştirilmiş “iyi bakteriler”, ziyanlı bakterileri bastıracak biçimde programlanıyor. Bu sistem, antibiyotik direncine karşı ihtilal olabilir.(Lancet Infectious Diseases, 2022)
5 – Bağırsak zihin simülasyonu:
Yeni kuşak beyin-bilgisayar arayüzleri, mikrobiyotadan gelen sinyalleri okuyabilecek. Ruh hali değişimlerini evvelden iddia eden algoritmalar geliştiriliyor.
Bağışıklık sisteminin karargâhı: Bağırsak
Vücuttaki bağışıklık hücrelerinin yaklaşık %70’i bağırsakta bulunur. Mikrobiyota, ziyanlı patojenleri tanır, alarm verir, bağışıklığı eğitir.
Dengesiz mikrobiyota = otoimmün hastalık riski.
Bağırsak dengesizliği; haşimato, tip 1 diyabet, romatoid artrit, egzama, besin alerjileri ve astım üzere bağışıklık temelli hastalıklarla ilişkilendirilmekte. (Frontiers in Immunology, 2021)
Bugün deneyebileceğiniz 3 şey
1 – Geleceğe yatırım: Lif bankası oluşturun
Bugünden itibaren haftada en az 30 farklı bitkisel kaynak tüketin. (Meyve, zerzevat, tahıl, bakliyat, baharat dahil).
(American Gut Project, 2018)
2 – Antibiyotik aldıysanız mikrobiyotayı besleyin:
Kür bitiminden sonraki 4 hafta boyunca
– Günlük kefir + prebiyotik lif + uyku + gerilim idaresi + şeker kısıtı
3 – Ruh haliniz değiştiğinde: midenizi gözlemleyin
Her moral düşüşünde yeme alışkanlıklarınızı, tuvalet sisteminizi ve şişkinlikleri not alın. Mikrobiyota–ruh hali temasını fark etmek için en güzel yol budur.
Bağırsak yalnızca sindirmez, öğretir, yönetir, yönlendirir.
Ve bilim artık şunu söylüyor:
“İyi yaşamak istiyorsan evvel bağırsaklarına sor.”
