LDL hemen herkes tarafından bilhassa kalp-damar hastalıklarının tek sorumlusu üzere düşünülse de uzmanlar bunun yanlış olduğunu belirtiyor…
‘’Kolesterol hiç bilindiği üzere değil’’ diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, ‘LDL kolesterol yüksekliğinden öbür tehlikeler de var. Örneğin kan şekeri ve trigliserit yüksekliği gibi… Yani yalnızca kolesterol düzeyine bakarak kaygıya kapılmak ya da kolesterolüm düşük, bu yüzden sağlıklıyım demek çok yanlış. Kolesterol lakin gerçek yönetilmediğinde ziyana yol açabilir’’ dedi ve şu bilgileri paylaştı:
Prof. Dr. Derya Uludüz
LDL’yi düşürüp HDL’yi artırmanın yolları
Böyle beslenin
Rafine karbonhidratlardan uzak durun: Beyaz ekmek, şekerli besinler ve paketli eserler LDL’yi artırabilir.
Trans yağlardan kaçının: Margarin, kızartmalık hazır yağlar ve kimi hazır atıştırmalıklar trans yağ içerir; LDL’yi artırır, HDL’yi düşürür.
Zeytinyağı ve avokado üzere sağlıklı yağlar tüketin: Tekli doymamış yağlar LDL’yi düşürmeye yardımcı olurken HDL’yi dayanaklar.
Bol lif alın: Yulaf, elma, armut, keten tohumu ve baklagiller çözünür lif içerir; bağırsakta kolesterol emilimini azaltır.
Omega-3 yağ asitlerini ihmal etmeyin: Somon, sardalya, ceviz, keten tohumu üzere omega-3 kaynakları trigliseridi düşürür, LDL’yi istikrarlar.
Böyle yaşayın
Düzenli antrenman yapın: Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik idman (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet) LDL’yi düşürür, HDL’yi artırır.
Fazla kilolardan kurtulun: Vücut tartısının % 5-10’unu vermek bile LDL seviyelerinde besbelli düşüş sağlar.
Sigara ve alkolü bırakın yahut azaltın: Sigara, HDL’yi düşürür, okside LDL oluşumunu artırır. Alkol ise ölçülü tüketilmediğinde trigliseridi yükseltir.
Stresinizi yönetin, uyku kalitenizi artırın: Kronik gerilim ve uykusuzluk, kortizol düzeylerini artırarak lipid istikrarını bozabilir. Meditasyon, nefes antrenmanları, tertipli uyku dayanak olur.
Kolesterolün vazifeleri nelerdir?
Kolesterolün bedendeki temel vazifeleri şöyle sıralanabilir:
– Hücre zarlarının yapısını sağlamlaştırmak
– Hormonların (özellikle östrojen, testosteron, kortizol üzere steroid hormonlar) üretimine yardımcı olmak
– D vitamini sentezinde rol almak
– Hudut sistemi için gerekli kolesterolü taşımak.
LDL neden “kötü”dür
Aslında zararlı olan LDL’nin kendisi değil, sirkülasyondaki davranış biçimidir.
LDL düzeyi çok yükseldiğinde, sirkülasyonda uzun mühlet kaldığında ve bilhassa özgür radikaller ya da toksinlerle karşılaşıp yapısal olarak bozulduğunda okside LDL’ye dönüşür. Okside LDL, damar duvarlarına yapışarak bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanır ve iltihap sürecini başlatır.
Bu durum plak oluşumuna ve damarların daralmasına neden olur. Kalp krizi, inme ve hatta demansa yol açar.
Tehlike oranlarda
Geleneksel tıpta LDL düzeyinin “kötü kolesterol” olarak tek başına kıymetlendirilmesi yıllarca standart yaklaşım oldu.
Ancak yeni çalışmalar, yalnızca LDL bedeline bakmanın aldatıcı olabileceğini, asıl kıymetli olanın lipit istikrarına yani oranlara bakmak olduğunu ortaya koydu.
Bu nedenle LDL ile birlikte okside LDL’nin varlığını, HDL ve trigliserit oranlarını da pahalandırmak gerekiyor.
LDL yüksekliği beyne neler yapar?
Beynimiz, milyarlarca nörondan oluşur ve her bir nöronun canlı kalabilmesi için oksijen ve glikoza gereksinimi vardır. Bu muhtaçlık, ince kılcal damarlar aracılığıyla sağlanır. LDL düzeyi yükseldiğinde, bu yağ parçacıkları vakitle bu damarlarda birikir ve fark edilmeden ilerleyen küçük tıkanıklıklara neden olur.
KAN AKIMINI AZALTIR
LDL birikimi yalnızca damarları tıkamakla kalmaz, birebir vakitte damar duvarının esnekliğini bozar.
Dolayısıyla beyne ulaşan kan ölçüsü azalır. Bu da bilişsel rezervin azalmasına neden olur.
LDL yüksekliği, kan-beyin bariyerini zayıflatarak toksinlerin nöronlara daha kolay ulaşmasına neden olur.
Bütün bu tesirler birleştiğinde, beynin savunma sınırı çöker ve alzheimer üzere hastalıklar için yer hazırlanır.
PLAK BİRİKİMİNİ ARTIRIR
Okside LDL, beynin kendi paklık ve tamirat sistemlerini bozarak ‘alzheimer’ın temelini oluşturan amiloid beta plaklarının birikmesini kolaylaştırır.
